eleştirel pedagoji

Journal of Critical Pedagogy
ISSN: 2822-4698
                                                                       

  • https://www.facebook.com/elestirelpedagojidergisi
  • https://www.twitter.com/elestirelpedagoji

64 ALİ ARAYICI

                    Küba'da Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü

                                         Prof. Dr. Ali Arayıcı / Paris


Küba'da, eğitim ve öğretimin laik, demokratik, paylaşımcı, katılımcı, üretken, özgürlükçü ve çok ileri bir düzeyde olduğunu burada anımsatmakta yarar vardır. Gerek Dünya Bankası ve gerekse UNESCO'nun verilerilerine göre, Küba eğitim ve öğretim, spor ve sağlık alanlarında ilerleme ve gelişme açısından; dünyanın en gelişmiş kapitalist/emperyalist ülkelerinden dahi ileri bir düzeyde yer aldığı rahatlıkla söylenebilir.  
          

Eğitimin temel amaçlarından biri, öğretimin üretimle birleştirilmesi ve işle birlikte yapılmasıdır. Bu konuda, 31 Ocak 1974 tarihinde başkent Havana'ya 20-30 kilometre mesafede olan Arroyo Naranjo büyük yerleşim biriminde, 70 hektarlık bir arazi üzerinde kurulan, eski-SSCB'nin kurucusu Vladimir Ilich Lenin'in (1870-1924) adını taşıyan “Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü” ve diğer bir adıyla “Lenin Meslek Lisesi” oldukça iyi bir örnektir. Bu okul, üniversite öncesi eğitim veren,  Küba'nın en seçkin ve prestij okullarından biridir.

Bilindiği üzere, Küba'da 18. yüzyılda Havana Üniversitesi'nin inşa edilmesinden sonra, eğitimle üretimin birlikte yapılma konseptine dayanan “Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü”, Küba eğitim sisteminin en büyük inşaatı ve yapılanması olarak lanse edildi. Havana'nın eteklerindeki bu muazzam ve görkemli yapı, 70 hektarlık bir alanı kaplıyor. Öğrencilerin çalışmalarını, sahadaki ve araştırmadaki çalışmalarla bir öğretim ortamında birleştirdikleri, bir kurum olma özelliğini koruyor.

           

 Yeni “bir okul modeli”

Devrim lideri Fidel Castro, 17 Eylül 1966 tarihinde, ulusal bir yarışmada seçkin öğrencilerle bir diyalog sırasında; böyle bir eğitim kurumunun kurulması gerektiğinin işaretini verdi. Bu okulun temel amaçlarından biri, Sosyalist Devrim'in gelecekteki mühendislerini, teknik elemanlarını, bilim adamlarını ve greksinim duyduğu diğer unsurlarını; daha ortaöğretim devresinde iyi yetiştirmek, üniversitelerin farklı bölümlerine girmelerine hazırlamaktır.         


Bu amaçla kurulan “Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü”, lise ve üniversite öncesi gençlerin eğitim görmeleri için; bir “model” yatılı okul olarak tam 46 yıldan beridir işlevini sürdürüyor. Devrim lideri Fidel Castro, 17 Eylül 1966 tarihinde, ulusal monitörler toplantısının kapanış konuşmasında, konuyla ilgili olarak şunları söyledi:

           

"Tüm monitörlere, ilgi duyan yoldaşlarına ve toplamda yaklaşık bin kişilik yarışmacılara bir teklif yapmak için, bu eylemden yararlanmak istiyoruz. Bilimsel-teknik çevrelerden pek çok meslektaşın örneğin hayvancılık genetiği konusunda çalıştığını ve çaba gösterildiğini, farklı ırkları görme fırsatına sahip olmadığını gördük”. Yani, “hâlâ daha koyma olasılığından yoksundu. Gerçeklerimizle temas halinde değildi.

           

“Eminim ki bu temasları olsaydı çok daha hızlı gelişebilirler [...] Anavatanımızın gelecekte olması gerekenlerin bir “modeli” olarak hizmet edebilecek bir okul gerekli. Ve bu okulda, bilimsel-teknik çevrelere katılan tüm gençlere ve çocuklara, burada bulunan tüm monitörlere, yarışmaya katılan herkese burs alma hakkı” verilmesi kaçınılmazdır.


Nasıl bir eğitim kurumu olması gerektiğiyle ilgili olarakta Fidel Castro, şu görüşleri dile getirdi: “En iyi gelişime yönelik mesleklere ulaşabilmeleri için iyi bir okul, modern bir okul, bir okul olduğundan emin olacağız. Ödül olarak hizmet eden, sıkı çalışanlara teşvik eden bir okul olacak. Öncü olarak hizmet eden, 'pilot' görevi görüp hizmet veren, anavatanımızın geleceğinin okullarının ne olması gerektiğinin bir “modeli” olarak hizmet veren bir okul » olacaktır (1).

          
Bu demektir ki, bu okul çok yönlü bir eğitimle üretimi birleştiren, devrimin savunucu unsularını gelecekte bir meseleğe hazırlayan ve “seçkin” kadroların hazırlanmasında önemli bir rol oynayacaktır. Bu nedenle, modern öğretim yöntemlerinin test edildiği ve uygulandığı, araştırmayı teşvik eden ve yönlendiren, farklı bilimsel ve teknik etkinliklerle farklı öğrenme seviyelerine sahip yeni bir okul türü oluşturmanın zamanı geldiği anımsatıldı.

           

Lenin'in adının verilmesi


Eski-SSCB kurucusu ve 17 Ekim Sosyalist Devrim'inin lideri, Vladimir Ilich Lenin hakkında "Lenin, halkımızın gururu"dur diyen Fidel Castro; 31 Ocak 1974 tarihinde, dönemin SSCB'nin başkanı Léonid Ilitch Brejnev'le (1906-1982), Vladimir Ilich Lenin'in adını taşıyan, “Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü'”nün açılışını yaptı. Bu okulun, her türlü teknik donatımı, malzemesi ve gereksinmesinin büyük bir çoğunluğu SSCB tarafından yapılan desteklerle sağlandı.


Havana'dan 20-30 km uzaklıkta kurulan “Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü'”ne öğrenciler, ilköğretim sonunda aldıkları yüksek notlara dayanıp dosyalarına bakılarak, öznel ve titiz bir seçimle alınıyor. Bu okulun çalışma merkezini öğrencilerle birlikte gezen ve paylaşan Fidel Castro, okulun açılışıyla ilgili olarak “Bu okulu, insanlık sonsuz sevgi ve derin şükranla, tarihimizdeki ilk devrimci şef ve kurucu olan Vladimir Ilich Lenin'in anısına adadık" diyerek, bu konuda şunları söyledi:


“İnsanın geleceğine açtığı aydınlık yollar için, dünya ezilen halklarına sağladığı olağanüstü hizmetler için, onun kurduğu kardeş ve enternasyonalist Devletin bize sağladığı belirleyici yardım ve düşüncesi, hayatı ve örneği için;  ülkemizin ve halkımızın gururu olan bu okul, Lenin'in ölümsüz adını taşıyacak”tır (2).


Dönemin SSCB yöneticilerinin büyük bir desteğiyle kurulan “Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü”, eğitsel, kültürel, tekniksel, sanatsal ve sportif etkinliklerin yapılması için; her türlü koşulların ve malzemelerin olması açısından çok zengin bir okuldur. Ülkedeki en modern öğretim laboratuvarlarının yanı sıra, çeşitli eğlence ve spor alanları, sekmeler, tiyatro, sinema, biri dalış, dört yüzme havuzu ve hatta tam teşeküllü bir devlet hastanesinin varlığıda söz konusudur.


Ne yazık ki, 1990'larda Soğuk Savaşın sona ermesi, Sosyalist Blok'un düşmesi ve yeni özel bir dönemin girmesiyle birlikte, bu okul süreç içinde büyük olumsuzluklar, etkiler ve bütçe kesintileri yaşadı. Güç ve zor koşullara rağmen, bu kurum her zaman bilim kadını ve erkeklerin yetişmesinde önemli bir rol oynuyor. Bugün, bu okulun kuruluş dönemindeki etkinliğini önemli ölçüde kayberek, kısmen de olsa bir gerileme devrine düştüğü görülüyor.


Bundan 46 yıl önce kurulan, üniversite öncesi eğitim veren bu seçkin ve nitelikli enstitüye, son yıllarda ülke genelinde eğitim ve öğretimde yaşanan olumsuzluk ve büyük oranda bir bozulma nedeniyle; okula kayıt yaptıran öğrencilerin sayısında önemli bir azalma görüldü (3). Devrim lideri Fidel Castro'nun, dönemin SSCB lideri Léonid Ilitch Brejnev  tarafından açılan ve faaliyete geçen bu okul, kuruluşundaki işlevini ve önemini her geçen gün yitiriyor.

             

Eğitimle üretim birlikte


“Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü”, üniversite öncesi eğitim yapan, eğitimle işi ve iş yapmayı birleştiren bir ortaöğretim kurumudur. Kuşkusuz, böyle bir eğitim kurumu ortak bir amaç ve hedef için kuruldu: Yüksek öğrenime genel hazırlıkla birlikte, üniversitelerde bilimsel kariyer yapmak amacıyla okumak isteyen öğrenci potansiyelini hazırlamak, yetiştirmek ve olabildiğince sayısını arttırmaktır.


Bu okul, ortaöğretim ve üniversite öncesi bir eğitim kurumu olarak, yetenekli, üstün zekalı ve yüksek bilimsel düzeydeki öğrencileri eğitmek; öğretimle çalışma ve işi birbirine bağlamak amacıyla kuruldu. Başarılı gençleri ve gelecek kuşakları, sosyalist bir eğitimle, üniversite ve yüksek okulların farklı bölümlerine hazırlamak için kurulan bu okul; Lenin Parkı'na 5 kilometre üzaklıkta, anayol olan çevre yoluna 3.5 kilometre güneye sınırlı bir alanda bulunuyor.


Bu enstitüde eğitim laik, demokratik, bilimsel ve katılımcı bir ilkeyi temel alıyor.  Eğitim ve üretim tamamen «iç-içe” olup her ikisi birlikte yürütülüyor. Küba'da, uzun yıllardır bu okulun kurulması, genellikle bir rüya görme gibi alğılandı. Şöyle ki, bu kurumdan mezun olan her cumhurbaşkanı, başbakan ve ünlüyü yetiştirme, özellikle de yoksul ve az gelişmiş 3. dünya ülkelerine sosyalizmi ihraç etmek için bir rüyaydı.


Uzaktan bakıldığı zaman büyük işletme alanları, sosyal tesisleri, binaları ve yapılarıyla, sanki büyük bir kırsal yerleşim birimini andırıyor. 70 hektarlık geniş bir arazide kurulan bu kurumda, yaklaşık 500 kişi çalışıyor ve 3.400 öğrenci yatılı olarak bulunuyor. Küba'da eğitsel ve kültürel bir proje çalışması için, Küba'nın farklı kentlerinde bulunduğum süre içinde; ulaşımın oldukça zor olduğu ve güçlükle gidildiği bu enstitüyü, 2 defa ziyaret etme fırsatım oldu.


Bir gün, bu liseye sabahleyin erken gidişimde, Türkiye'de Köy Enstitüleri öğrencilerinin “Ziraat Marşını” söyledikleri gibi; üniformalı öğrencilerin Che Guevara'nın tişortunu giyip “Kumandan Che”, liderimiz Fidel Castro, “zafere kadar devrim” diyerek şarkı söylediklerini, kahvaltıdan sonra da şeker kamışı tarlalarında, sebze ve meyva bahçelerinde, öğrencilerin öğretmenleriyle birlikte, farklı iş kollarında çalıştıklarını izledim.


Bir başka gidişimi de öğleden sonraya gerçekleştirerek, öğrencilerin dersliklerde kültürel ve eğitsel etkinliklerde bulunduklarını gördüm. Öğrenci grupları, nöbetleşerek ya kültürel ekinlikler için dersanelerde oluyor ya da farklı iş kollarında çalışmalara katılıyor. Tabii ki, bu durum, okulda bulunan bütün öğrenciler için geçerlidir. Köy Enstitüleri'nde olduğu gibi, bu kurumda da öğrenciler günün belli saatlerini uygulamalı ve belli saatlerini ise kültürel çalışmalara ayırıyor.

           

Ülkenin en “prestij” okulu


Küba eğitim sisteminde uygulanan normal sistemle karşılaştırıldığında, bu okulun gerçekten nitelikli, kaliteli ve daha yüksek bir eğitim verdiği rahatlıkla söylenebilir. Okula kayıt olmak ya da kabul edilmek, oldukça rekabetçi bir durum yaratıyor. Özellikle, öğrenciler matematik, ispanyolca ve tarih dersleri başta olmak üzere, bir dizi sınavda başarılı olmak zorundadır. Bu sınavlarda en yüksek puanları alanlar, bu okula kabul edilip yatılı olarak okuyor.


Küba genelindeki bütün eğitim ve öğretim kurumlarında olduğu gibi, bu okulda da eğitim parasız ve  yatılıdır. Bu okulda, ilköğretim (temel eğitim 9 yıl) sonrası, 3 yıllık eğitim yapılıyor. Eğitim ve öğretim yılı boyunca, hiçbir öğrencinin sınıfta kalmasına ya da sınıfı tekrarlamasına izin verilmiyor. Öğrenciler, bu okula 14 veya 15 yaşında giriyor, 17 veya 18 yaşında ise okulu bitirerek ayrılıyor.


Özellikle, dört temel bilim dalından (matematik, fizik, kimya ve biyoloji), öğrencilerin % 85'in üzerinde bir not almaları ve performans göstermeleri koşuldur. Bunlar arasında herhangi birinde, başarısız olmaları durumunda okuldan ayrılmaları gerekiyor. Bu kurumdan, mezun olan öğrencilerin büyük bir çoğunluğu, Küba'nın farklı kentsel yerleşim birimlerinde bulunan, 5 yıllık üniversitelerden birine kayıt yaptırıp eğitimlerine devam ediyor.


Bu okulda, genel olarak 1990'lı yıllara kadar, öğrenciler ilgi alanlarına ve uzmanlıklarına göre gruplandırılıp sınıflandırıldı. Böylece, biyoloji grubundaki bir öğrenci genel müfredatın yanı sıra, bu sınıfın daha büyük bir bileşeni olan kimya, matematik, fizik derslerinide almak zorunda kaldı. Bu durum, beşeri bilimler ve diğer bilim grupları içinde geçerliliğini koruyor.


Bununla beraber, 1990'lı yıllardan beridir ve bugünde geçerli olan, tüm öğrencilerin aynı genel müfredatı almaya başlamasıdır. Ortaokulda (temel eğitimin 2. devresi) dört temel (matematik, fizik, kimya ve biyoloji) bilimin herhangi birinde, ulusal düzeyde yarışmaları kazanan öğrencilerden oluşan dört ana gruptan oluşuyor. Bu gruplar, yüksek performans gruplarına eklenir, alanlarına ekstra ve yüksek düzeyde içerik verilir.


Öğrenciler, 3 yıl süren eğitimleri boyunca bu okuldan vazgeçip ayrılabilir. Okulda kalmak için, rutin olarak test edilirler. Bilgisayar Bilimi "yüksek performans" grubu, ilan edilen ilgi ve bir dizi teste dayanarak erken oluşturulur. Küba'nın önde gelen birçok bilim insanı, “Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü”nden mezun oldu (4). Bugün, özellikle üst düzey KKP'nin (Küba Komünist Partisi) üst yöneticisi ve hükümet yetkililerinin çocukları, bu okulda öğrenimini sürdürüyor.

           

Olumsuz gelişmeler


Devrimin lideri Fidel Castro'nun bile, çocukları ve torunlarının çoğu, bu okuldan mezun oldu. Bu okul, neredeyse en son teknoloji laboratuvarlarla, eski-SSCB'nin destek ve hediyeleriyle donatıldı. Bugün, bazı laboratuvarlar hâlâ daha etkin olarak çalışmasına devam ediyor. Ancak, son 20 yıldan fazla bir süredir, tek bir cihazın yerine modern bir cihazın alınmaması, çoğu cihazların tozla kaplı, bakımdan yoksun ve deneyleri gerçekleştirecek malzemelerin yetersiz oluşu üzücüdür.


Son yıllarda, Küba genelinde olduğu gibi, bu okulda da bazı olumsuz gelişmeler ve sorunlar yaşanıyor. Ancak, öğrencilerin sorunları, Küba'nın diğer liselerinin çoğundan daha az yaygın ve farklı bir şekilde kendini gösteriyor. Öğrenciler, hâlâ daha salonlarda dans ediyor, eğleniyor ve sohbet ediyor. Öğrenciler, sebze-meyva bahçelerinde, şekerkamışı tarlalarında çalışıyor, futbol oynadıkları alanın yanındaki “Lenin Botanik Bahçesi'”ni suluyor ve şekillendiriyor (5).


Bununla beraber, yasak olduğu bilindiği halde, bazı öğrenciler çevreyi kurumdan kaçmakta arıyor. Öğrenciler bu okula girdiğinde, sisteme olan bağlılığını beyan etmelerine rağmen, mezunlarının büyük bir kısmının yurtdışında yaşıyor olması düşündürücü bir durumdur. Bu konuda, resmi istatistik verilere ulaşmak olanaklı değil. Ancak, okulun temel unsurunu oluşturan bazı gruplar ve okuldan mezun olanların önemli bir kesimi Küba dışında yaşıyor.


Özellikle de, bu insanların büyük bir çoğunluğu, ABD emperyalist yönetimi ve gizli örgütü CİA işbirliğiyle Küba rejimini devirmek için; karşı devrimcilerin yoğun olarak bulunduğu ABD'nin Miami kentinde ve İspanya'da yaşamlarını sürdürüyor. Bugün, sayısal olarak veya yüzdelik oranı bakımında, okula devam eden öğrencilerin büyük bir çoğunluğunu, KKP'nin gençlik yapılanması olan KGB (Komünist Gençlik Birliği) oluşturuyor.


Son yıllarda, Raul Castro yönetimiyle birlikte, işten çıkarılma gerekçeleri nedeniyle; hükümete yönelik eleştiriler hoş görülmese de, siyasi faaliyetlere katılım zorunludur. Malesef, siyasi bağlılık göstergeleri zaman içinde gevşeyerek, geçmişin daha sıkı kontrolleri neredeyse ortadan kayboldu. Yine de, öğrenciler öğretmenlerine bağlı olarak, değişen bir askeri hazırlık eğitimden geçiyor ve bunun içinde bir değerlendirme notu alıyor.


Ne yazık ki, kullanılan ekipmanların çoğu eski ve ilkel oluşundan dolayı, öğrenciler sadece sahte, ağır silahlarla uygulamalı eğitim yapmaya yönlendiriliyor. Ancak, her türlü olumsuz gelişme ve değişmelere rağmen “Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü”, günümüzde bile Küba eğitim ve öğretim sisteminin unutulmaz ve örnek bir anıtı olma özelliğini hâlâ daha koruyor.

           

Sonuç olarak


Devrim lideri Fidel Castro tarafından inşa edilen bu okul, kuruluşundan 46 yıl geçmiş olsada hâlâ 10 binlerce mezun arasında görünmez bir bağ ve tartışılmaz bir kimlik damgasını taşıyor. 2008'de, Havana'da eski-Brezilya Cumhurbaşkanı Luis Inacio Lula da Silva ile yaptığı bir konuşmada Fidel Castro, dönemin Venezuela Devlet Başkan Hugo Chavez hükümeti tarafından Küba'ya verilen destekten bahsederek bu konuda şöyle devam etti: "14 Aralık 2004'te Havana'da imzalanan ALBA Anlaşmalarından sonra, bu her iki ülke için onurlu ve faydalı koşullarda kalıyor”.


Fidel Castro,
“Lenin Mesleki Bilimler Enstitüsü'”nü bitirerek üniversitelerin farklı bölümlerinde mezun olan uzman insanların, Güney, Latin Amerika ve Afrika ülkelerinde dayanışma ve işbirliği çerçevesinde çalıştığına işaret edrek, bu konuda sunları söyledi: "Orada çalışan yaklaşık 40.000 özel Küba uzmanı var, çoğunlukla bilgilerine ve özellikle uluslararası örneklerine sahip doktorlar, onları değiştirecek olan Venezuelalıların kendilerini eğitmelerine katkıda bulunuyorlar."


Dönemin Brezilya Cumhurbaşkanı Luis Inacio Lula da Silva'nın ise, Küba'ya ve liderlerine olan saygısını, sevgisini ifade ettiğini ve bölge ülkelerinin kalkınmasını savunan hükümetlerin dayanışması ve birliğiyle; Latin Amerika'da gerçekleşen ilerlemeden gurur duyduğunu belirterek, sözlerini şöyle bitirdi: "Bu vesileyle ona Jose Marti'nin bize bu dünyanın görkemleri hakkında öğrettiği şeyleri hatırlattım, hepsi de bir mısır tanesine sığdı."(6).

           

Kaynaklar

1- Farklı Bir okul modeli için bkz.: https://www.ecured.cu/Instituto_Preuniversitario_Vocacional_de_

Ciencias_Exactas_Vladimir_Ilich_Lenin

2- Bkz.: http://www.fidelcastro.cu/en/node/82350

3-Bkz.:https://mundo.sputniknews.com/sociedad/201901311085161840-lenin-escuela-aniversario-    45-cuba-fotos/

4-Bkz.:https://en.wikipedia.org/wiki/Vocational_Pre-University_Institute_of_Exact_Sciences

5-Bkz.:https://en.wikipedia.org/wiki/Vocational_Pre-University_Institute_of_Exact_Sciences

6- Bkz.: http://www.fidelcastro.cu/en/node/82350


Yorumlar - Yorum Yaz